twarz

1. Blada twarz «w literaturze o tematyce indiańskiej: człowiek białej rasy»: Tędy miał jasnowłosy Jeleń Rączy wybiegać wprost do wodopoju, jeszcze przed wschodem słońca, gdy blade twarze w domu, powyżej obozu, spać będą snem mocnym, borsuczym. M. Borowa, Dominika.

2. (Kamienna) twarz pokerzysty, pokerowa twarz «nieporuszona twarz, niewyrażająca żadnych emocji»: Nasi ludzie nie mają nic wspólnego z napadem! – Ja też mam taką nadzieję. – Grabiński miał twarz pokerzysty i nie zamierzał dzielić się z nikim swoimi myślami. – Na razie panu dziękuję. M. Bielecki, Dziewczyna.

3. Komuś (jest) w czymś, z czymś do twarzy «ktoś w czymś ładnie wygląda, coś pasuje do kogoś»: Nie tylko w Niemczech i w Polsce władza, przebojowość są cechami charakteru, w których do twarzy jest mężczyznom (...). WO 14/10/2000.

4. Komuś nie (jest) w czymś, z czymś do twarzy «ktoś w czymś nieładnie wygląda, coś nie pasuje do kogoś»: (...) pani szalenie jest nie do twarzy w roli spowiednika. PR wyw 2000. Nieźle, całkiem nieźle! Przesadziłeś mówiąc, że z wąsami nie jest mi do twarzy. S. Mrożek, Teatr 4.

5. Ktoś bez twarzy «o kimś, komu brak indywidualności»: (...) właściwie trudno go scharakteryzować, to taki człowiek bez twarzy. Roz tel 1997.

6. Nie stracić twarzy; zachować, uratować twarz «pozostać wiernym swoim zasadom, przekonaniom w trudnej sytuacji»: (...) najwyżej zginę – pomyślał desperacko, choć ze ściśniętym gardłem. – Zginę, ale nie stracę twarzy przed tym Allianinem. Pokażę mu, że nie jestem tylko jakimś wyrośniętym pętakiem z gębą pełną samochwalstwa! D. Terakowska, Władca. Niełatwo było zachować twarz, zwłaszcza autorom o tak błyskotliwym talencie jak Konstanty. Jego twórczość nie mieściła się ani w rygorystycznych ramach ideologii, ani też w kręgu poezji na pozór od polityki niezależnej. T. Kwiatkowski, Panopticum.

7. Spotkać się, stanąć z kimś twarz w twarz, twarzą w twarz «znaleźć się blisko kogoś, mając twarz zwróconą w jego stronę»: Często przerażała mnie myśl, że esesman, który z dnia na dzień dobijał butami moją mamę, żyje (...) ale nigdy przedtem nie pomyślałam, że taki esesman mógł zostawić po sobie syna (...) na obraz i podobieństwo swoje i że mogę jeszcze z kimś takim spotkać się twarzą w twarz. H. Grynberg, Życie.

8. Stanąć, znaleźć się twarzą w twarz z czymś «bezpośrednio, blisko zetknąć się z czymś»: (...) radziłabym stanąć twarzą w twarz z problemami i rozprawić się z nimi najszybciej i najlepiej, jak się da. Viva 1/2000.

9. Twarz się komuś wyciąga, wydłuża «ktoś robi zawiedzioną, smutną minę»: Podinspektor Whole sklął go za budzenie po nocy. – Nie mogliście poczekać do rana? Zresztą nie zajmujemy się już tym wypadkiem. Sprawę wziął Yard. Konstablowi twarz wydłużyła się. T. Kostecki, Dom.

10. Zrobić, robić sobie, komuś twarz

a) «zrobić sobie lub komuś makijaż, umalować siebie lub kogoś»: Nie mogłam zebrać się, żeby wyjść. Do tego trzeba byłoby się ubrać, zrobić sobie twarz. M. Nurowska, Oczy.

b) «ucharakteryzować (się), charakteryzować (się)»: (...) przed każdym występem sama robiła sobie twarz. Roz bezp 1999.

Ból, przerażenie, widok czegoś itp. ścina twarz zob. ściąć 1.

Coś z ludzką twarzą zob. ludzki.

Czyjaś twarz ożyła zob. ożyć.

Grube rysy twarzy zob. gruby 5.

Krew nabiega, napływa komuś do twarzy, ucieka, odpływa komuś z twarzy zob. krew 14.

Ktoś ma coś wypisane, napisane na twarzy zob. mieć 1.

Napluć, plunąć komuś w twarz zob. napluć.

Padać na twarz zob. I paść 1.

Paść przed kimś na twarz zob. I paść 3.

Rzucić komuś coś, czymś w twarz, krzyknąć komuś coś w twarz zob. rzucić 5.

Stracić twarz zob. stracić 3.

Śmiać się, roześmiać się komuś (prosto) w twarz zob. śmiać się 2.

Trupia twarz zob. trupi 1.

Twarz jak piąstka zob. piąstka.

Twarz się komuś wyciągnęła zob. wyciągnąć się.

Uśmiech błądzi, błąka się po czyjejś twarzy zob. uśmiech 2.

Wyjść z twarzą zob. wyjść 18.

Wylecieć skądś na zbitą twarz zob. zbić 1.

Wyrzucić, wylać, wywalić kogoś na zbitą twarz zob. zbić 2.

Wziąć, brać, trzymać kogoś za twarz zob. wziąć 6.

Zmiętoszona, zmięta twarz zob. zmiętoszony.